Jarenlang hebben we hier kunnen leven in een comfortabele bubbel. Kansen en mogelijkheden leken vanzelfsprekend. The sky was the limit in deze luchtbel van voorspoed. De babyboom-generatie gaf ons in deze gloriedagen een geruststellende boodschap mee: een goede opleiding, vaste baan en mooi koophuis bieden zekerheid en vormen de basis voor een rooskleurige toekomst.
Alhoewel dit voorheen misschien ooit zo was, gaat deze vlieger lang niet altijd meer op: ervaren architecten komen bijna niet aan de bak, klassieke musici vrezen voor hun baan, enthousiaste zelfstandigen komen moeilijk aan opdrachten en voor degenen die hun leven lang trouw hebben gewerkt blijkt zelfs hun pensioen niet meer zeker. De economische crisis is voor velen een harde klap. Als getroffene voel je je kwetsbaar, machteloos, angstig of boos. Niet vreemd wanneer je bedenkt dat oude zekerheden plotsklaps waardeloos blijken: wat is een vaste baan nog waard wanneer je werkt in een sector die sterk krimpt? Wat heb je aan een mooi koophuis wanneer je je hypotheek niet meer kunt betalen?
Het proces wat sommigen in deze economisch moeilijke tijden doormaken doet denken aan de fasen van rouwverwerking die psychiater Kübler-Ross beschreef :
1. Ontkenning
2. Boosheid
3. Onderhandelen
4. Depressie
5. Acceptatie
Hierbij is de laatste fase, acceptatie, misschien wel de moeilijkste. Hoe aanvaard je dat de wereld niet meer de veilige rechtvaardige plek is zoals je die ooit hebt gekend? Hoe blijf je in dit nieuwe wereldbeeld hoopvol en gelukkig? Dat is een hele opgave. Ontkennen heeft weinig zin. Een crisis vraagt om bezinning. Vragen die je jezelf daarbij kunt stellen zijn: Wat vind ik nu echt belangrijk? Hoe kan ik mij blijven ontwikkelen wanneer het financieel minder gaat?
Je daarbij uitsluitend richten op je broze carrière is niet meer genoeg. De kunst is om je te bezinnen op nieuwe waarden van zingeving en geluk, die niet gebaseerd zijn op je inkomen of het aanzien van anderen. Niet eenvoudig. Een lieve partner en goeie vrienden helpen je een eind op weg, maar dan is je geluk nog steeds afhankelijk van anderen. Onafhankelijkheid is misschien wel de sleutel tot duurzaam geluk, maar hoe bereik je dat?
De zoektocht naar zingeving en meer onafhankelijkheid is voor iedereen anders. Kansen en mogelijkheden liggen vooral in het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden.
Onlangs werd mijn aandacht getrokken door Cody Lundin, een uitzonderlijke Amerikaan die hier op een bijzondere manier gestalte aan gaf Als student maakte Cody een crisis door: hij zat, zoals veel studenten weleens meemaken, totaal aan de grond. In plaats van aan te kloppen bij familie of zijn gitaar te verkopen besloot hij iets heel anders. Geïnspireerd door wilde verhalen over primitieve samenlevingen en aboriginals had hij zich als stadsmens voorgenomen om volledig van de natuur te gaan leven. Wanhopig naïef en gedoemd te mislukken zul je misschien zeggen. Het doet ook denken aan het dramatische waargebeurde en prachtig verfilmde verhaal over een tegendraadse jongen die zijn zoektocht naar zingeving in de wildernis met de dood moest bekopen. Het pakte voor Cody gelukkig beter uit.
Hij haalde uit boeken alle informatie die hij nodig had om van hout en stro een eigen onderkomen te bouwen in de bossen dicht bij zijn universiteitscampus. Daarnaast leerde hij, met vallen en opstaan, zelf water te zuiveren, dieren te vangen en wilde eetbare planten te herkennen en bereiden. In het begin was het afzien, maar uiteindelijk lukte het deze gedreven man om prima in zijn eigen levensonderhoud te voorzien. Het gaf hem een gevoel van zingeving en rust. Het mooie daarbij was dat daar geen dikke bankrekening of pluim van anderen voor nodig was. Daarnaast volgde hij overdag in zijn outdoor-kleding, opmerkelijk genoeg, nog gewoon colleges aan de universiteit. Cody leeft nu als excentriekeling in een normaal stenen huis. Hij verdient zijn geld met datgene waar zijn hart ligt; het maken van lesmateriaal over leven in de natuur en het geven van survivalcursussen.
Dit typische Amerikaanse feelgood-verhaal is geen betoog met het advies om als aapmens te gaan leven in de bossen op de Veluwe. Een warme douche is namelijk wel zo prettig. Maar of het nou om hardlopen, tuinieren, bergbeklimmen of gitaarspelen gaat; vaardigheden zijn goud waard; zowel in voor- als tegenspoed.
Excuseer, ik ga nu vlierbessen plukken in het Amsterdamse Bos.